پدافند غیرعامل به معنای حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث است. پیشتر، پدافند غیر عامل تنها در مورد جنگ و دفاع از خاک میهن مطرح می شد. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی اجرای پروژه های معماری نیز با بهره گیری از مفهوم پدافند غیرعامل صورت می گیرد. به گونه ای که پروژه های ساختمانی و سایر پروژه های عمرانی با رعایت استانداردها موازی با حفظ جان ساکنین انجام می شود. متاسفانه فاجعه پلاسکو یک نمونه بارز در عدم رعایت پدافند غیرعامل در معماری بود. مدیران طرح و پیمان قبل از هرچیز باید به حفظ جان ساکنین توجه کنند. حتی اجرای زیرساخت های ارتباطی مناسب نیز جزو پدافند غیرعامل محسوب می‌شوند. به طوری که در زمان بروز حادثه افراد به راحتی بتوانند با واحدهای اورژانس ارتباط برقرار کنند.
نقش معماری در پدافند غیرعامل
اگر به مفهوم پدافند غیرعامل به صورت عمقی نگاه کنیم، متوجه می شویم که هدف اصلی پدافند غیر عامل دفاع با صرف کمترین هزینه است. معماران نیز باید از این مفهوم برای اجرای پروژه‌های مختلف استفاده کنند. معماری اصولی حرف اول را در پدافند غیرعامل می زند. به طور مثال خیلی ساده میتوان سلاح های دفاعی را به رنگ خاک درآورد و آنها را از دید دشمن استتار نمود. در معماری نیز باید ساده ترین روش ها را در عین کارایی لازم اتخاذ کرد.
ضوابط پدافند غیرعامل در معماری ساختمان
مهمترین اصل پدافند غیر عامل در معماری ساختمان موضوع یابی است. موضوع یابی که خود شامل ماموریت، شکل عوارض، پراکندگی و محیط می شود نیاز به انضباط و اصول خاصی دارد. معمار در ابتدا باید محیط بیرونی ساختمان را در نظر بگیرد. به طوری که باید به جنس خاک و نوع آب و هوا توجه ویژه داشته باشد. این کار باعث می شود تا هنگام ساخت و ساز از بهترین مصالح با توجه به نوع خاک و نوع آب و هوا استفاده شود. فاکتور بعدی در نظر گرفتن سطح عملکرد ساختمان است. ساختمانها دارای چهار سطح عملکرد هستند که شامل ایمنی جانبی، آستانه فروریزش، قابلیت استفاده بیوقفه و مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان می شوند. معماری ساختمان از نظر تاسیسات و استحکام بنا نیز باید به طور دقیق و استاندارد بررسی شود. شبکه های زیرساخت نیز جزو ضوابط پدافند غیرعامل در معماری ساختمان هستند که باید توسط معماران لحاظ شوند.
الزامات معماری در پدافند غیر عامل ساختمان
- استحکام بنا
- طراحی شبکه های زیرساخت مناسب
- توجه به موقعیت جغرافیایی
- تاسیسات
- استفاده از عناصر شهری جهت جلوگیری از آسیب های احتمالی
- برقراری زیرساخت های ارتباطی مناسب
- طراحی ورودی و خروجی های اضطراری
- برنامه ریزی جهت محاسبه هزینه مناسب برای اعمال تمهیدات فوق
سپردن پروژه ساختمانی به متخصصین امر برای پیاده سازی پدافند غیر عامل در ساختمان
بهترین کار برای لحاظ کردن پدافند غیر عامل در ساختمان سازی استخدام مهندسین باتجربه است. آنها با تجربه مثال زدنی خود باعث می شوند تا اجرای پروژه ها اصولی انجام شود. توصیه می شود پیمانکارانی را انتخاب کنید که منابع مالی را به ضوابط و کیفیت ترجیح ندهند. متاسفانه بسیاری از سرمایه گذاران با انتخاب مهندسین بی تجربه و ناکارآمد به طور ناخواسته موجب اجرای پروژه های غیر اصولی در سطح شهر می شوند.